Nhiễm nấm da đầu là bệnh nhiễm nấm ngoài da gây phát ban ngứa, bong tróc da đầu. Nấm sinh trưởng và phát triển mạnh trong môi trường ấm áp, độ ẩm cao và da đầu là nơi lý tưởng. Vậy đâu là nguyên nhân, dấu hiệu, chẩn đoán, điều trị nấm da đầu như thế nào? 
Nấm da đầu là bệnh gì?
Nấm da đầu là bệnh nhiễm trùng da đầu do nhiễm vi nấm ngoài da. Da bình thường có nhiều loại vi nấm sống trên đó, bao gồm cả các loại nấm men như Candida, Dermatophytes. Điều này là bình thường và thường không gây ra bất kỳ vấn đề gì cho người khỏe mạnh. Nhưng khi Candida hoặc Dermatophytes có cơ hội tụ tập và phát triển quá mức, nó có thể gây viêm da.
Nấm da đầu có thể gây ra các mảng vảy, đỏ, hói ở bất cứ đâu trên da đầu. Ở những tuýp da sẫm màu, những mảng này có thể có màu nâu hoặc xám. Điều này có thể lan rộng khắp da đầu, tạo ra nhiều đốm riêng biệt.
Nguyên nhân bị nấm da đầu
Nguyên nhân gây nấm da đầu được xác định thường do nhiễm vi nấm thuộc loài Dermatophytes. Hai chủng vi nấm được xem là nguyên nhân chính gây nấm da dầu là Microsporum và Trichophyton. Chúng gây ra hầu hết các bệnh nhiễm vi nấm trên da đầu. Nấm da có thể sinh trưởng và phát triển trong môi trường ấm áp, ẩm ướt.
Trên da đầu có sự cân bằng tự nhiên của nấm men và vi khuẩn. Các vi khuẩn giúp ngăn chặn sự phát triển quá mức của nấm men. Mất cân bằng môi trường vi khuẩn tạo điều kiện cho nấm men phát triển quá mức và gây bệnh nấm da đầu.
1. Nấm dermatophytes
Nấm có thể xâm nhập vào lớp vỏ ngoài của nang lông và cuối cùng có thể xâm nhập vào thân tóc. Nấm da đầu do các loài Dermatophytes gây ra, chúng có khả năng lây nhiễm vào các mô keratin và keratin hóa bao gồm cả tóc. Dermatophytes bao gồm một số chi như Trichophyton, Microsporum và Epidermophyton, có thể phát triển trên người, động vật và lây truyền bệnh thông qua tiếp xúc trực tiếp với các sinh vật như:
- Con người.
- Động vật.
- Đất.
- Gián tiếp thông qua dùng chung đồ vật: nón, lược chải đầu, khăn,…
2. Vệ sinh cá nhân kém
Nấm da đầu phát triển mạnh trong môi trường ấm áp và ẩm ướt. Vì vậy, nếu vệ sinh cá nhân kém, không gội đầu thường xuyên, rất dễ phát triển nấm da đầu. Bã nhờn, khói bụi, vi khuẩn,… tích tụ gây mất cân bằng môi trường vi sinh vật trên da đầu, dễ gây nấm và nhiều bệnh về da khác.
3. Môi trường ẩm ướt
Các loại vi nấm gây nấm da đầu phát triển nhanh chóng trong điều kiện ấm áp và ẩm ướt. Chính vì vậy, nấm da đầu chủ yếu ảnh hưởng đến những vùng có khí hậu nóng ẩm như Châu Phi, Đông Nam Á và Trung Mỹ.
4. Sử dụng chung vật dụng cá nhân
Sử dụng chung các vật dụng cá nhân với người bệnh như mũ nón, lược chải tóc, khăn,… dễ bị lây nhiễm vi nấm và gây viêm da đầu. Một người có thể bị nhiễm trùng gây nấm da đầu từ người khác, động vật hoặc môi trường ẩm ướt, chẳng hạn như hồ bơi công cộng.
5. Hệ miễn dịch yếu
Suy giảm miễn dịch có thể dẫn đến suy giảm sự phát triển và sức mạnh của thân tóc, dẫn đến việc nấm xâm chiếm dễ dàng hơn. Các bệnh liên quan khác làm suy yếu hệ miễn dịch bao gồm:
- Bệnh tiểu đường
- Sử dụng steroid kéo dài.
- Ung thư.
- Thuốc ức chế miễn dịch.
- Thiếu máu.
6. Tiếp xúc với động vật nhiễm nấm
Động vật bị nhiễm vi nấm gây nấm da khi tiếp xúc với con người có thể lây bệnh sang người. Để giảm nguy cơ nhiễm nấm ngoài da từ động vật, nên rửa tay sau khi tiếp xúc với vật nuôi hoặc động vật khác. Nếu một người nghi ngờ thú cưng bị nấm ngoài da, có thể đưa chúng đến bác sĩ thú y để điều trị.
Dấu hiệu bị nấm da đầu
Dấu hiệu bị nấm da đầu bao gồm:
- Một hoặc nhiều mảng tròn, có vảy hoặc bị viêm ở da đầu.
- Các mảng lớn dần và có các chấm đen nhỏ ở nơi tóc bị gãy.
- Tóc giòn hoặc dễ gãy, dễ bị giật.
- Các vùng da đầu nhạy cảm hoặc đau.
Nhiễm nấm da đầu gây phát ban ngứa trên da đầu. Phát ban có màu đỏ hoặc tím và xuất hiện thành từng mảng có hình dạng khác nhau, thường kèm theo bong vảy ở da đầu. Người bệnh có thể nhận thấy:
- Vảy trắng, bong tróc.
- Các mảng nhờn dày màu trắng hoặc vàng.
- Các vùng ẩm mềm và trắng.
- Các mụn mủ màu trắng và đỏ.
Các loại nấm da đầu thường gặp
Về mặt lâm sàng, bệnh nấm da đầu có thể được chia thành 2 loại là: viêm và không viêm. Loại không viêm thường sẽ không gây biến chứng rụng tóc để lại sẹo. Loại viêm có thể dẫn đến kerion, nốt đau có mủ và rụng tóc có sẹo.
Dựa trên vị trí ảnh hưởng, có thể chia nấm da đầu thành 3 loại chính:
- Endothrix: ảnh hưởng đến thân tóc do nấm Trichophyton tonsurans gây ra.
- Ectothrix: ảnh hưởng đến vỏ ngoài chân tóc do Microsporum canis gây ra.
- Favus: có phản ứng viêm, đóng vảy và rụng tóc, do Trichophyton schoenleinii gây ra.
Nguy cơ tăng khả năng bị nấm da đầu
1. Đối tượng
Viêm da đầu xảy ra ở mọi đối tượng, chủ yếu ở trẻ em từ 3 – 14 tuổi, nhưng nó có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi. Nó cũng có thể liên quan đến lông mi và lông mày. Cư dân khu vực Châu Phi, Đông Nam Á và Trung Mỹ có nguy cơ bị nhiễm nấm da dầu cao hơn các nơi khác.
Thông thường, nhiễm nấm có thể trông giống như gàu nhưng nghiêm trọng hơn và xuất hiện ở nhiều nơi trên da đầu. Một số bệnh nhiễm nấm gây ra các mảng rụng tóc. Loại viêm (kerion) có liên quan đến tình trạng chảy mủ ở da đầu và có thể dẫn đến rụng tóc vĩnh viễn. Người bệnh có thể nổi hạch cổ, thường thấy ở người bệnh bị viêm da đầu kerion.
2. Yếu tố nguy cơ
Các yếu tố nguy cơ gây nấm da đầu bao gồm:
- Tuổi: bệnh nấm da đầu thường gặp nhất ở trẻ mới biết đi và trẻ em trong độ tuổi đi học.
- Tiếp xúc với trẻ em khác: các đợt bùng phát nấm da đầu thường gặp ở trường học và trung tâm chăm sóc trẻ em, nơi bệnh dễ lây lan khi tiếp xúc gần.
- Tiếp xúc với vật nuôi: mèo hoặc chó có thể bị nhiễm nấm mà không biểu hiện bất kỳ dấu hiệu nào. Trẻ em có thể bị nhiễm nấm khi chạm vào động vật.
Nấm da đầu có nguy hiểm không?
Nấm da đầu thường không gây nguy hiểm. Bệnh có thể gây ngứa, khó chịu nhưng trong phần lớn các trường hợp, bị nấm da đầu không ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Bệnh có thể điều trị bằng thuốc uống, thuốc bôi và dầu gội.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp, nấm da đầu cũng có thể gây nguy hiểm như người bệnh nhiễm nấm da đầu dạng viêm nặng gọi là kerion. Kerion xuất hiện dưới dạng các vết sưng mềm, nổi gồ lên mặt da, chảy mủ và gây ra lớp vảy dày màu vàng trên da đầu.
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Cần gặp bác sĩ Da liễu – Thẩm mỹ Da nếu nghi ngờ da đầu bị nấm. Một số tình trạng ảnh hưởng đến da đầu có thể có biểu hiện tương tự như bệnh nấm da đầu. Đến gặp bác sĩ nếu bị rụng tóc, đóng vảy hoặc ngứa da đầu, hay có biểu hiện bất thường khác trên da đầu. Điều quan trọng là phải chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời bằng thuốc theo toa. Các loại kem, dầu gội và thuốc bôi không kê đơn thường sẽ không loại bỏ hoàn toàn nấm da đầu.
Phương pháp chẩn đoán bệnh nấm da đầu
Phương pháp chẩn đoán bệnh nấm da đầu bằng khám lâm sàng vùng da bị ảnh hưởng và hỏi người bệnh về triệu chứng, tình trạng sức khỏe gần đây. Để xác định chẩn đoán, bác sĩ có thể lấy mẫu tóc hoặc vảy da để xét nghiệm trong phòng thí nghiệm. Kiểm tra một mẫu tóc hoặc vảy da có thể cho thấy có nấm hay không.
Trong những trường hợp đặc biệt, bác sĩ có thể cân nhắc việc nuôi cấy nấm, sinh thiết hoặc lấy mẫu da từ da đầu người bệnh gửi đến phòng thí nghiệm. Hiếm khi sinh thiết da được sử dụng trong chẩn đoán nấm da đầu.
Cách điều trị nấm da đầu hiệu quả
Cách điều trị bệnh nấm ở da đầu cần dùng thuốc chống nấm theo toa bằng đường uống và đường thoa. Thuốc thường được lựa chọn đầu tiên thường là griseofulvin. Các lựa chọn thay thế có thể được sử dụng nếu griseofulvin không có tác dụng hoặc người bệnh bị dị ứng với thuốc. Chúng bao gồm terbinafine, itraconazole và fluconazole. Người bệnh có thể cần dùng thuốc liên tục trong 6 – 8 tuần, cho đến khi tóc mọc lại. Thông thường, nếu điều trị thành công, các vết hói do nấm da đầu sẽ mọc lại tóc và da sẽ lành lại mà không để lại sẹo.
Bác sĩ có thể cân nhắc sử dụng thêm dầu gội có tác dụng mạnh, giúp loại bỏ bào tử nấm và ngăn ngừa lây nhiễm sang người khác hoặc các khu vực khác trên cơ thể. Có thể cần cạo đầu hoặc cắt tóc trong quá trình điều trị nấm da đầu. Nhưng đây không phải là phương pháp điều trị chính và thường không chữa khỏi bệnh.
Các trường hợp cụ thể như viêm kerion cần các phương pháp điều trị chống viêm như steroid toàn thân trong thời gian ngắn để giúp giảm phản ứng viêm và làm giảm nguy cơ rụng tóc vĩnh viễn.
Biện pháp phòng ngừa nấm da đầu
Loại nấm gây ra bệnh nấm da đầu rất phổ biến và bệnh dễ lây lan ngay cả trước khi các triệu chứng xuất hiện. Thực hiện các bước sau để giảm nguy cơ mắc bệnh nấm da đầu:
- Nhận thức được nguy cơ nhiễm nấm bệnh từ người hoặc vật nuôi bị nhiễm bệnh. Nói cho trẻ biết về bệnh nấm da đầu, những điều cần chú ý và cách tránh lây nhiễm.
- Gội đầu thường xuyên, đặc biệt là sau khi cắt tóc.
- Giữ da sạch và khô, cho trẻ em rửa tay, kể cả sau khi chơi với vật nuôi. Giữ sạch sẽ các khu vực chung, đặc biệt là ở trường học, trung tâm chăm sóc trẻ em, phòng tập thể dục và phòng thay đồ.
- Tránh xa động vật bị nhiễm bệnh, nhiễm nấm trông giống như một mảng da không có lông. Thú cưng hoặc các động vật khác thường mang nấm ngoài da, hãy đến bác sĩ thú y kiểm tra xem chúng có bị nhiễm nấm hay không.
- Không dùng chung các vật dụng cá nhân với người khác.
Một số câu hỏi liên quan
1. Nấm da đầu có lây không?
Nấm da đầu có lây, đây là bệnh về da có thể lây từ người sang người, từ vật nuôi sang người thông qua tiếp xúc gần, dùng chung các đồ dùng, sinh hoạt cá nhân như mũ nón, khăn tắm, lược,…
2. Nấm da đầu có gây rụng tóc không?
Nấm da đầu có thể gây rụng tóc. Bệnh không những phá hủy cấu trúc nang lông tóc, làm tóc giòn và dễ rụng, mà còn có thể khiến tóc rụng vĩnh viễn, không thể mọc lại. Hầu hết các trường hợp bị nấm da đầu thường bị rụng tóc, riêng nấm da đầu gây viêm có thể rụng tóc mà không mọc lại, ngay cả khi được điều trị.
3. Nấm da đầu có lan xuống mặt không?
Nấm da đầu có thể lan xuống mặt và nhiều vùng da khác trên cơ thể. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh dễ gây biến chứng và để lại sẹo. Nấm da đầu có thể lây lan trên nhiều vùng da rộng lớn, lây từ người sang người và lây từ động vật sang người.
Như vậy, nấm da đầu là bệnh về da liễu có thể gây viêm hoặc không. Triệu chứng của nấm da đầu gần giống như gàu, ngứa và rụng tóc. Bệnh dễ lây từ người sang người, từ động vật thông qua tiếp xúc gần với thú cưng, dùng chung lược, mũ, nón,…
